بعضی از افراد تصور می‌کنند که آگاهی از قوانین اجاره برای مستأجران ضرورت چندانی ندارد و تنها صاحب خانه‌ها که اصطلاحا «مؤجر» نامیده می‌شوند، باید از قوانین اطلاع داشته باشند. این تصور نادرست است؛ زیرا اجاره خانه یک موضوع دوطرفه است و مسائل مربوط به قرارداد اجاره با هردو طرف قرارداد ارتباط دارد. بنابراین فرقی ندارد که مستأجر باشید یا مؤجر؛ در هر صورت باید نسبت به این قوانین بخصوص در هنگام عقد قرارداد اجاره خانه آگاه باشید تا در صورت وجود مشکلات احتمالی بتوانید از حق خود دفاع کنید.

قولنامه

این عبارت همان طور که از نامش هم پیداست، برگه‌ای است که در آن طرفین قول‌ها و یا به عبارت بهتر، تعهدات خود را نسبت به یکدیگر در آن ذکر کرده و پای آن را امضا می‌کنند. قولنامه دستی در سه نسخه تنظیم می‌شود که دو نسخه‌ی آن نزد طرفین معامله و نسخه‌ی سوم نزد املاکی محفوظ می‌ماند. قولنامه‌ها از اعتبار قانونی در دادگاه برخوردار هستند و می‌توانند مورد استناد قرار بگیرند. به همین خاطر باید در تنظیم آن‌ها دقت شود و تمام جزییات بصورت شفاف و دقیق آورده شوند

قرارداد رسمی

قراردادهای رسمی قراردادهایی هستند که در دفاتر اسناد رسمی ثبت می‌شوند. ممکن است برخی افراد فقط به انعقاد قرارداد نزد بنگاه مسکن اکتفا کنند؛ در این صورت، طرفین باید جزییات قرارداد را در برگه‌های مخصوصی که از طرف اتحادیه به املاکی‌ها داده شده، ثبت و پای آن را امضا کنند. به قراردادهایی که بر روی کاغذ و بدون مراجعه به دفاتر ثبت اسناد منعقد می‌شوند، قراردادهای عادی یا قولنامه دستی گفته می‌شود. در زیر نمونه قرارداد رهن و اجاره در قالب قولنامه دستی آورده شده است.

کد رهگیری

از سال ۸۷ به بعد بر اساس قانون تصویب شده توسط هیئت دولت، تمام مشاوران املاک موظف هستند معاملات انجام شده را در سامانه‌ای به نام سامانه‌ی ثبت معاملات و املاک کشور ثبت کنند. این کار از یک سو درستی معامله‌ی انجام شده را تضمین کرده و از سوی دیگر امکان تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به مسکن را برای دولت و نهادهای نظارتی و آماری فراهم می‌کند. هر معامله‌ای که در بنگاه‌ها انجام شود، در این سامانه ثبت شده و پس از آن یک کد رهگیری دریافت می‌کند. اگرچه کد رهگیری بیشتر برای خرید و فروش املاک کاربرد دارد و از جرم‌هایی مانند فروش چندباره‌ی یک ملک جلوگیری می‌کند، با این حال طبق قانون، تمام معاملات اعم از اجاره و خرید باید در سامانه مربوطه ثبت و دارای کد رهگیری باشند.

تمدید قرارداد

مهم‌ترین نکته برای تنظیم متن تمدید قرارداد آن است که ابتدا مفاد قرارداد اولیه مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شود که کدام یک از بندها قرار است تغییر کند. برخی قراردادها در دوره‌ی دوم نسبت به دوره‌ی اول هیچگونه تغییری نمی‌کنند، به همین خاطر نیازی نیست که به صورت مجدد یک قرارداد تکراری و از نو نوشته شود؛ بلکه همان قرارداد قبلی با ذکر یک پاراگراف در پشت همان قرارداد مبنی بر تمدید قرارداد شماره x (شماره قرارداد اولیه)، ذکر تاریخ تمدید در متن تمدید قرارداد و امضای طرفین تمدید می‌شود و این کار از نظر حقوقی نیز معتبر و مورد استناد است. در صورتی که در هرکدام از بندهای قرارداد مانند اجاره بها، مدت قرارداد و… تغییری ایجاد شود، باید تغییرات مربوطه در همین پاراگراف آورده شوند و در پایان نیز مورد تایید طرفین قرارداد قرار گیرد.

چرا باید در ازای پرداخت اجاره بها رسید گرفت؟

ممکن است برخی تصور کنند که أخذ رسید در ازای پرداخت اجاره بها کار درستی نیست و نشانه‌ی بی‌اعتمادی است؛ اما حقیقت آن است که دریافت رسید تنها مدرک معتبر برای پرداخت اجاره بها است و اگر روزی صاحب‌خانه به هر دلیلی ادعایی مبنی بر عدم پرداخت اجاره بها از سوی مستأجر طرح کرد، می‌توان به این رسیدها استناد نمود.

تغییر اجاره بها به چه صورت انجام می‌گیرد؟

بر اساس قانون، مؤجر حق ندارد که در طول مدت قرارداد قیمت مورد توافق را که در قرارداد قید شده، تغییر دهد؛ اما پس از پایان دوره‌ی قرارداد ممکن است مؤجر قصد افزایش اجاره بها را داشته باشد. معمولاً مؤجران تقاضای افزایش قیمت و مستأجران تقاضای کاهش قیمت دارند؛ به همین خاطر در صورت بروز این گونه اختلافات، باید به شوراهای حل اختلاف به عنوان مرجع رسیدگی جهت تعدیل اجاره بها مراجعه شود؛ این شورا بر اساس مسائل کارشناسی قیمت‌گذاری منصفانه را انجام خواهد داد.

اگر مستأجر ملک را تخلیه نکرد، چه کنیم؟

مؤجر در دو حالت می‌تواند از مستأجر درخواست تخلیه ملک را کند؛ حالت اول زمان اتمام قرارداد اجاره است و حالت دوم زمانی است که مستأجر اجاره بها را به مدت حداقل سه ماه پرداخت نکرده باشد؛ در این صورت مؤجر می‌تواند با نوشتن درخواست تخلیه ملک به نزدیک‌ترین شورای حل اختلاف ملک خود را از تصرف مستأجر بیرون آورد. در قراردادهای عادی به سرعت می‌توان دستور تخلیه ملک را از مقامات قضایی دریافت کرد؛ اما این کار در حالتی که عقد قرارداد اجاره به صورت رسمی انجام شده باشد، زمان بیشتری خواهد گرفت؛ زیرا به مستأجر نیز فرصتی به عنوان تجدیدنظر داده خواهد شد.

ارادتمند محمدمهدى رشيدى ( آقاى اجاره )